۱۸سال تلاش رهبری
شاید شما هم با نامگذاری امسال به عنوان "اصلاح الگوی مصرف" گمان کردید این بحث تازه ای است که رهبر معظم انقلاب پیش روی ملت گشوده اند، اما با کمی بررسی متوجه خواهید شد، اصلاح الگوی مصرف و تصحیح رفتاراسراف گرایانه ما دغدغه 18 ساله مقام معظم رهبری است. ایشان از روزهای نخستین سال 1370، همزمان با شروع نبرد زو و تزویر در بین مسئولان ، نسبت به این قضیه هشدار دادند.همان روزهایی که"دیگر نوبت رفاه مسئولان" رسید و کوخ نشینی رجایی به کاخ نشینی ها تبدیل شد. این هشدارها همچنان ادامه داشت و رهبر انقلاب در فرصت های گوناگون به این نکته اشاره می کردند که باید فرهنگ قناعت و شیوه صحیح مصرف جایگزین شیرفه مصرف مسرفانه ای شود که دامنگیر جامعه شده است. در سال 82 حتی از صدا و سیما و هیئات وزیران خواستند تا در جهت اصلاح الگوی مصرف گام جدی بردارند و به مبارزه با تبیلغ های مصرف گرایانه بپردازند، که متاسفانه با بی توجهی مسئولین نتیجه ای در برنداشت. اینک در آغاز دهه چهارم انقلاب اسلامی که به شعار پیشرفت و عدالت مزین گشته است، بیش از پیش به اصلاح الگوی مصرف برای ایجاد عدالت و پیشرفت نیازمندیم. اصلاحی که اگر صورت گیرد می تواند نقش اساسی در ایجاد عدالت در بین طبقات جامعه و پیشرفت برای کشور داشته باشد. سخنان گهربار رهبری در این 18 سال خود بیش از همه تحلیل ها موید این نکته است.
دیدار با اقشار مختلف مردم (روز بیستونهم ماه مبارک رمضان) 26/1/1370 برادران! امیرالمؤمنین مىگوید زندگى به سمت زهد باید برود. امروز در جمهورى اسلامى، اگر ما احساس بکنیم که زندگى به سمت اشرافیگرى مىرود، بلاشک این انحراف است؛ بروبرگرد ندارد. ما باید به سمت زهد حرکت بکنیم. … مردم هم نباید اسراف و تجملگرایى بکنند. اینطور نیست که زهد فقط مخصوص مسؤولان باشد. این مهریههاى گرانقیمت که براى عقدهاى دخترهایشان مىگذارند، خطاست. نمىگویم حرام است، اما پدیدهى بد و زشتى در جامعه است؛ زیرا ارزشهاى انسانى را تحتالشعاع ارزش طلا و پول قرار مىدهد.
دیدار گروهى از زنان، به مناسبت فرخنده میلاد حضرت زهرا(س) و «روز زن» 25/9/1371 من به خانمهاى مسلمان، به خانمهاى جوان و به خانمهاى خانهدار عرض مىکنم: سراغ این مصرفگرایى که غرب مثل خوره بهجان جوامع دنیا و از جمله جوامع کشورهاى درحال توسعه و کشورهاى رو به پیشرفت و از جمله کشورما انداخته است، نروید. مصرف باید در حدّ لازم باشد، نه در حدّ اسراف. خانمهاى کسانى که همسرانشان یا خودشان مسؤولیتهایى در بخشهاى مختلف کشور دارند، باید از لحاظ دورى از اسراف، نسبت به دیگران الگو باشند. باید براى دیگران درس باشند و نشان دهند که شأنِ زن مسلمان بالاتر از این حرفهاست که اسیر زر و زیور و جواهر آلات و از این قبیل شود. نمىخواهیم بگوییم اینها حرام است؛ مىخواهیم بگوییم شأن زن مسلمان بالاتر از این است که در دورانى که بسیارى از مردم جامعه ما محتاج کمکند، کسانى بروند پول بدهند طلا بخرند، زینتآلات بخرند، وسایل زندگى رنگارنگ بخرند و در انواع و اقسام روشها و منشهاى زندگى، اسراف کنند. اسراف، الگوى زن مسلمان نیست.
خطبههاى نماز عید سعید فطر 4/1/1372 در این روز مبارک و در این محشر عظیم مردمى، طبق رویّهاى که در سالهاى گذشته در مثل چنین روزى داشتهایم، با استفاده از این فضاى روحانى، موردى را از دهها مورد که در زندگى ما مىتواند مطرح شود، مطرح مىکنم و آن، اجتناب از اسراف و زیادهروى است. به برادران و خواهران مسلمانمان در سراسر کشور عرض مىکنم که موضوع قناعت را جدّى بگیرید. منظورم از قناعت این نیست که دست به نعمتهاى الهى نزنید و از آنها بهرهمند نشوید. مقصود این است که حدّ و اندازه نگه دارید؛ زیادهروى و اسراف نکنید؛ نعمتهاى الهى را ضایع ننمایید؛ که متأسفانه بسیارى مىکنند. در جمهورى اسلامى، کسانى هستند که دستشان به نعمتهاى الهى نمىرسد. نه به خاطر اینکه کم داریم. به خاطر اینکه بسیارى به خودشان حق مىدهند که نعمتهاى الهى را بىحساب و کتاب مصرف کنند؛ بىاندازه مصرف کنند؛ هیچ ملاحظهاى نکنند؛ هیچ حدى نگه ندارند و حتّى نعمتهاى الهى را ضایع کنند. چقدر نان ضایع مىشود! چقدر غذاى طبخ شده ضایع مىشود! چقدر میوه مصرف نشده ضایع مىشود و از خانهها بیرون ریخته مىشود! چقدر لباس زیادتر از اندازه لازم - چند برابر اندازه لازم - خریدارى مىشود و در خانهها و صندوقها مىماند، براى اینکه یک بار در مراسمى پوشیده شود! اینها اسراف است. مىخواهم این مطلب را ملت عزیزمان بدانند که اسراف، فعل حرام است؛ گناه است؛ خلاف شرع است؛ آنجایى که اسراف باشد و اسراف مال و اسراف نعمتهاى الهى انجام گیرد، تضییع و تلف کردن نعمت است. تصمیم بگیرید این کار را نکنید. البته خانوادههاى کم درآمد، شاید وسعشان هم نرسد که بخواهند اسراف کنند؛ اما خانوادههاى پردرآمد و حتّى بسیارى از خانوادههاى متوسّط، متأسفانه اسراف مىکنند. من این جمله را عرض کردم، برآن تأکید و پافشارى مىکنم و خواهشمندم که ملت عزیزمان، این سخن را مورد توجّه قرار دهند، به آن اهمیت دهند، براى آن حسابى باز کنند و سعىشان بر اسراف نکردن باشد.
خطبههاى نماز جمعه سوم رمضان 1415 14/11/1373 باید روحیه اسرافى که در بعضى از مردم به صورت روز افزون پیدا مىشود، مهار گردد.
اجتماع بزرگ مردم در صحن امام خمینى(ره) مشهد مقدّس رضوى 1/1/1376 من دیروز در پیام اوّلِ سال، به ملت ایران عرض کردم که صرفهجویى را شعار خودتان قرار دهید. صرفهجویى به معناى گدابازى نیست که بعضى بگویند چرا نمىگذارید مردم از نعمتهاى خدا استفاده کنند. نه؛ استفاده کنند، ولى اسراف و زیادهروى نکنند. اسراف در جامعه، لازمه اشرافیگرى و تقسیم نابرابر ثروت و مایه تضییع اموال عمومى و نعمت الهى است. صرفهجویىِ صحیح - همان که در اسلام به آن قناعت مىگویند - به معناى نخوردن نیست. به معناى زیادهروى نکردن، مال خدا را حرام نکردن و نعمت الهى را ضایع نکردن است. اگر جامعهاى بخواهد قناعت و صرفهجویى را - که یک دستور اسلامى است - عمل کند، باید متوجّه باشد که در شکل کلّى به عدالت اجتماعى و مسأله عدالت پرداخته شود. براى این که بشود این راه را ادامه داد، همه و همه باید کوشش کنند
در صحن مطهّر حضرت ثامن الحُجج، امام رضا (ع) 1/1/1377 ببینید اسراف چه کار مىکند! اسراف در نان، اسراف در آب، اسراف در برق، اسراف در مصالح ساختمانى، اسراف در انواع و اقسام کالاهاى گوناگون، اسراف در اسباب بازى بچه و در وسایل تجمّلاتى! عزیزان من! این اسراف همان کارى را با کشور مىکند که دشمن مىخواهد! او از آن طرف به وسیله نفت، بهوسیله تحریم اقتصادى و انواع و اقسام ضربهها بر ملت ایران ضربه وارد مىکند؛ از این طرف هم خودِ ما با اسراف و صرفهجویى نکردن، ضربه او را تکمیل مىکنیم! حرف من این است. من در پیام گفتم که مردم را به ریاضت اقتصادى دعوت نمىکنم؛ ابداً! چه ریاضتى؟ بحمداللَّه ملت ما احتیاج به ریاضت ندارد. من آنها را به قناعت، به صرفهجویى و به اسراف نکردن دعوت مىکنم. اسراف، حرام است. این هم نمىشود که من و شما، مرتّب دیگران را نصیحت کنیم. همه باید سعى کنند که اسراف را از زندگى شخصى و از زندگى کارى خودشان دور کنند. من در پیام عرض کردم که مسؤولین دولتى باید فهرستى درست کنند و موارد اسراف را به مردم یاد دهند. این یک مطلب از مطالبى که ما در پیام امسال عرض کردیم؛ حال هم تأکید مىکنیم و توقّع داریم که مردم، توجّه و دنبال کنند. انشاءاللَّه از آن، سود کشور حاصل شود.
خطبههاى نمازجمعه تهران 23/2/1379 ارزش دیگر، دورى از اسراف و تجمّل در سطح زمامداران است. البته تجمّل و اسراف در همه جا بد است؛ اما آن چیزى که مردم را وادار مىکرد که نسبت به این قضیه حسّاسیت نشان دهند، رفتارهاى مسرفانه و متجمّلانه و ولخرجیها با مال مردم در سطح حکومت بود. این از آن چیزهایى بود که مردم نمىخواستند. نظام اسلامى بر اساس این ارزش بهوجود آمد که چنین چیزى نباشد.
در خطبههاى نماز جمعه تهران 25/9/1379 منکراتى که در سطح جامعه وجود دارد و مىشود از آنها نهى کرد و باید نهى کرد، از جمله اینهاست: اتلاف منابع عمومى، اتلاف منابع حیاتى، اتلاف برق، اتلاف وسایل سوخت، اتلاف مواد غذایى، اسراف در آب و اسراف در نان. ما این همه ضایعات نان داریم؛ اصلاً این یک منکر است؛ یک منکر دینى است؛ یک منکر اقتصادى و اجتماعى است؛
در خطبههاى نماز عید فطر 15/9/1381 مصرفگرایى براى جامعه بلاى بزرگى است. اسراف، روزبهروز شکافهاى طبقاتى و شکاف بین فقیر و غنى را بیشتر و عمیقتر مىکند. یکى از چیزهایى که لازم است مردم براى خود وظیفه بدانند، اجتناب از اسراف است. دستگاههاى مسؤولِ بخشهاى مختلف دولتى، بخصوص دستگاههاى تبلیغاتى و فرهنگى - بهویژه صدا و سیما - باید وظیفه خود بدانند مردم را نه فقط به اسراف و مصرفگرایى و تجمّلگرایى سوق ندهند؛ بلکه در جهت عکس، مردم را به سمت قناعت، اکتفا و به اندازهى لازم مصرف کردن و اجتناب از زیادهروى و اسراف دعوت کنند و سوق دهند. مصرفگرایى، جامعه را از پاى درمىآورد. جامعهاى که مصرف آن از تولیدش بیشتر باشد، در میدانهاى مختلف شکست خواهد خورد. ما باید عادت کنیم مصرف خود را تعدیل و کم کنیم و از زیادیها بزنیم.
دیدار معلّمان و کارگران 10/2/1382 توصیه من به وزیران محترمى که اینجا هستند و به دیگر مسؤولان دولتى، امروز این است و قبلاً هم همیشه همین بوده است که روى مسأله تقویت پول ملى و به نظام آوردن خرجها و هزینههاى دولتى تلاش کنند و جلوِ ریخت و پاشها و خرجهاى زیادى و اسرافگونه را بگیرند و در یک دایره محدودتر وزارتى، رعایت کمال عدالت را بکنند و تبعیضهاى بیجا را بردارند
دیدار اساتید و دانشجویان دانشگاههاى استان سمنان 18/8/1385 آنچه که پیشرفت هست، این است که ما از هر که و هر جور، همهى دانشهاى مورد نیازمان را فرا بگیریم؛ این دانش را به مرحلهى عمل و کاربرد برسانیم، تحقیقات گوناگون انجام بدهیم، براى اینکه دامنهى علم را توسعه بدهیم، تحقیقات بنیادى انجام بدهیم، تحقیقات کاربردى و تجربى انجام دهیم،.............دربارهى مشکلات اجتماعىاى که در کشور وجود دارد، تحقیق کنیم و راه ریشه کردن اینها را پیدا کنیم و به دنبال این برویم که راه مبارزه با اسراف چیست. اسراف یک بیمارى اجتماعى است. راه مبارزه با مصرف گرایى چیست؟ راه مبارزه با ترجیح کالاى خارجى بر کالاى ساخت داخل چیست؟ اینها تحقیق مىخواهد. در دانشگاهها پروژههاى تحقیقى بگیرید، استاد و دانشجو کار کنید، نتیجهى تحقیق را به مسئولان کشور بدهید؛ به رسانهها بدهید تا سرریز شود و فرهنگسازى شود. این، مىشود پیشرفت.
دیدار مسئولان اقتصادى و دستاندرکاران اجراى اصل 44 قانون اساسى 30/11/1385 اگر ضرورتهایى هم این کار را در آن دوره ایجاب مىکرد، نباید دیگر این کارها در دورهى بعد از جنگ، در دههى دوم و سوم، انجام مىگرفت؛ نباید بیخود شرکت تولید مىشد؛ نباید از واگذارى شرکتهاى دولتى به مردم، در آن بخشى که قانون اساسى تصریح به آن کرده بود، کوتاهى مىشد؛ باید مىدادیم. باید مالکیت دولت را روزبهروز کمتر مىکردیم. اینطور نشد، بلکه بیشتر و گستردهتر شد! و خیلى از درآمدهایى که باید در خدمت تولید، در خدمت گردش صحیح پول در جامعه قرار مىگرفت، صرف کارهاى غیرلازم شد؛ فعالیتهاى اسرافآمیز، ساختمانسازیهاى بیخودى. و حتماً به اقتصاد کشور لطمه خورد.
خطبههاى نماز عید سعید فطر 21/7/1386 ما مردم مسرفى هستیم؛ ما اسراف میکنیم؛ اسراف در آب، اسراف در نان، اسراف در وسائل گوناگون و تنقلات، اسراف در بنزین. کشورى که تولید کنندهى نفت است، وارد کنندهى فرآوردهى نفت - بنزین - است! این تعجبآور نیست؟! هر سال میلیاردها بدهیم بنزین وارد کنیم یا چیزهاى دیگرى وارد کنیم براى اینکه بخشى از جمعیت و ملت ما دلشان میخواهد ریخت و پاش کنند! این درست است؟! ما ملت، به عنوان یک عیب ملى به این نگاه کنیم. اسراف بد است؛ حتى در انفاق راه خدا هم میگویند. خداى متعال در قرآن به پیغمبرش میفرماید: «لا تجعل یدک مغلولة الى عنقک و لا تبسطها کل البسط»؛ در انفاق براى خدا هم اینجورى عمل کن. افراط و تفریط نکنید. میانهروى؛ میانهروى در خرج کردن. این را باید ما به صورت یک فرهنگ ملى در بیاوریم. قرآن میفرماید: «و الّذین اذا انفقوا»؛ کسانى که وقتى میخواهند خرج کنند، «لم یسرفوا و لم یقتروا»؛ نه اسراف میکنند - زیادهروى میکنند - نه تنگ میگیرند و با فشار بر خودشان، زندگى میکنند؛ نه، اسلام این را هم توصیه نمیکند. اسلام نمیگوید که مردم بایستى با ریاضت و زهد آنچنانى زندگى کنند؛ نه، معمولى زندگى کنند، متوسط زندگى کنند. اینکه مىبینید بعضى از فضولهاى خارجى، دولتهاى خارجى، دائم و دمبهساعت، چندین سال است که ملت ما را تهدید میکنند که تحریم میکنیم، تحریم میکنیم، تحریم میکنیم - بارها هم تحریم کردهاند - به خاطر این است که چشم امیدشان به همین خصوصیت منفى ماست. ما اگر آدمهاى اهل اسراف و ولنگارى در خرج باشیم، ممکن است تحریم براى آدم مسرف و ولنگار سخت تمام بشود؛ اما ملتى که نه، حساب کار خودش را دارد، حساب دخل و خرج خود را دارد، حساب مصلحت خود را دارد، زیادهروى نمیکند، اسراف نمیکند. خوب، تحریم کنند. بر یک چنین ملتى از تحریم ضررى وارد نمیشود. این نکته را از ماه رمضان به یاد نگه داریم و انشاءاللَّه عمل کنیم.
دیدار هزاران نفر از مردم و عشایر شهرستان نورآباد ممسنی 15/2/1387 من در شیراز اشاره کردم: اگر ما اسراف نکنیم، می‌توانیم نیاز کشور را برآورده کنیم. یکی از چیزهایی که ما در این کشور نتوانستیم بر خودمان فائق بیاییم و اصلاح کنیم، مسئلهی اسراف است
دیدار رئیسجمهوری و اعضاى هیئت دولت 2/6/1387 سادهزیستى خوب و برجسته است و چیز باارزشى است؛ در مسئولین هم - کما بیش؛ یک جایى کمتر، یک جایى بیشتر - بحمداللَّه هست. سادهزیستى چیز بسیار باارزشى است. ما اگر بخواهیم تجمل و اشرافیگرى و اسراف و زیادهروى را - که واقعاً بلاى بزرگى است - از جامعهمان ریشهکن کنیم، با حرف و گفتن نمیشود؛ که از یک طرف بگوئیم و از طرف دیگر مردم نگاه کنند و ببینند عملمان جور دیگر است! باید عمل کنیم. عمل ما بایستى مؤید و دلیل و شاهد بر حرفهاى ما باشد تا اینکه اثر بکند. این خوشبختانه هست. فاصلهتان را با طبقات ضعیف کم کردهاید و کم نگه دارید و هر چه که ممکن است آن را کمتر کنید.
|
|
| ◄ سال 88 سال اصلاح الگوی مصرف |
1378 سال امام خمینى(ره) 1379 سال امام امیر المؤمنین،علی بن ابی طالب 1380 سال سیره علوی 1381 سال عزت و افتخار حسینی1382 1382 سال نهضت خدمتگزارى 1383 سال پاسخگویى 1384 سال همبستگى ملى و مشارکت عمومى 1385 سال پیامبر اعظم(ص) 1386 سال اتحاد ملی و انسجام اسلامی 1387 سال نوآوری و شکوفایی 1388 سال اصلاح الگوی مصرف |
